Bakteri ve virüsler arasındaki en önemli farklardan biri hayatta kalmak ve çoğalmak için kullandıkları yöntemlerdir. Bakteriler DNA, ribozom, sitoplazma, hücre duvarı ve hücre zarına sahip tek hücreli canlılardır. Bazı bakterilerde hareket etmelerini sağlayan kuyruğa benzer kamçı ya da yüzeylere tutunmalarını sağlayan pilus adında tüye benzer yapılar bulunur. Bakteriler her türlü ortamda canlılıklarını sürdürebilir. Yaşamak için başka bir canlı hücreye ihtiyaç duymazlar. Virüsler ise yaşamak için canlı bir hücreye ihtiyaç duyar. Bu hücreye konak hücre denir. Bütün virüslerin yapısında konak hücre içerisinde çoğalıp yaşamsal faaliyetlerini sürdürmelerini sağlayan DNA ya da RNA’nın yanı sıra bunları koruyan ve kapsit olarak adlandırılan bir protein kılıf bulunur.

Bakterilerin hepsi zararlı değildir. Doğada birçok faydalı bakteri bulunur. Örneğin azot bakterileri doğadaki azot döngüsünün devam etmesini sağlar, okyanuslarda yaşayan fotosentetik bakteriler atmosferdeki karbondioksiti kullanarak oksijen üretir, bağırsağımızda yaşayan bakteriler ise besinlerin sindirimi ve emiliminde rol oynar.

Virüsler ise yalnızca zarar verir. Girdikleri konak hücreyi kullanarak DNA ya da RNA’larını çoğaltırlar. Böylece kendi kopyalarını oluşturarak diğer hücrelere saldırırlar. Enfekte olan sağlıklı hücreler ise ölür.

Bazı bakteri türleri tüberküloz, menenjit ve idrar yolu enfeksiyonu gibi hastalıklara sebep olabilir. Bu hastalıklar antibiyotikle tedavi edilebilir. Virüsler ise insanda grip, soğuk algınlığı, kızamık ve kızamıkçık gibi hastalıkların yanı sıra COVID-19 (yeni tip koronavirüsün neden olduğu hastalık), SARS (ağır akut solunum yolu yetersizliği sendromu), MERS (Orta Doğu solunum sendromu) ve Ebola gibi salgın düzeyinde hastalıklara sebep olabilir. Virüslerin yol açtığı hastalıklar antibiyotikle tedavi edilemez; ya hastalığa karşı aşı üretilir ya da hastalığa özel tedavi uygulanır.